Γρἀφει ο Χρήστος Οικονόμου
Σε μια δημοσκόπηση της περίφημης εταιρείας opinion poll που δημοσίευσε πριν λίγα 24ωρα το TheTOC, είδα έκπληκτος μπροστά στα μάτια μου να ξεδιπλώνεται μια ανεπανάληπτη δημοσκοπική φάρσα, με προκλητικά προφανή σκοπό να εμφανιστεί ως κυρίαρχο το αγωνιωδώς προωθούμενο από την κυβέρνηση σενάριο σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη σε δεύτερες επαναληπτικές γενικές εκλογές. Ταυτόχρονα, στην ίδια δημοσκόπηση με ανάλογες δημοσκοπικές αβασιμότητες και με ασύμβατες προς πάγιες δημοσκοπικές πρακτικές αυθαιρεσίες, επιχειρείται να εμφανιστεί ως σενάριο εκτός πάσης βασιμότητας ο σχηματισμός κυβέρνησης μετεκλογικά χωρίς τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Πριν δούμε τις λεπτομέρειες της υπόθεσης να θυμίσω ότι η εταιρεία αυτή έχει καταγγελθεί για σωρεία απευθείας αναθέσεων προς όφελός της από μεριάς κρατικών φορέων και οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ώστε αυτονοήτως να τίθεται σε ευθεία αμφισβήτηση η επιστημονική και ερευνητική ουδετερότητα, την οποία κάθε εταιρεία του κλάδου που σέβεται τον εαυτό της οφείλει διαρκώς να αποδεικνύει για να θεωρούνται στοιχειωδώς αξιόπιστα τα ευρήματά της. Ας το έχουμε αυτό υπόψη μας βλέποντας τις επισημάνσεις που ακολουθούν.
Σημείο πρώτο: Οι μετρήσεις αυτής της δημοσκόπησης, που έλαβε εκτεταμένη προβολή στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης της διαρκώς ανατροφοδοτούμενης «λίστας Πέτσα», κατάλήγουν στο συμπέρασμα ότι η επόμενη βουλή στις πρώτες και στις τυχόν δεύτερες κάλπες των γενικών εκλογών, θα συγκροτείται από εκπροσώπους 5 κομμάτων, με το 6ο κόμμα της σημερινής βουλής, το ΜεΡΑ25, να μένει εκτός κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης τόσο σε πρώτες όσο και σε τυχόν δεύτερες συνεχόμενες εκλογές . Ως εδώ, τίποτα το μεμπτό. Αυτό μετρήσανε αυτό δημοσιοποιούν.
Μόνον που εδώ κατά παράδοξο πολιτικά και δημοσκοπικά τρόπο ας λάβουμε επί πλέον υπόψη ότι το ΜεΡΑ25 καταγράφεται από την εταιρεία στις συνεχόμενες δημοσκοπήσεις της ως «κόμμα ασανσέρ», που ενώ στην προηγούμενη μέτρηση της ίδιας εταιρείας είχε αυξήσει τις δυνάμεις του κατά 0,4 μονάδες επί % σε σύγκριση με τα ευρήματα ενός μηνός νωρίτερα, σήμερα αίφνης κατρακυλάει χαμηλότερα κατά 0,5 μονάδες επί %. Οι διαφοροποιήσεις καταγραφών της εταιρείας για το ΜεΡΑ25 από μέτρηση σε μέτρηση, περισσότερο μοιάζει εδώ να προσαρμόζονται σε επιθυμητά πολιτικά σενάρια παρά σε καταγραφές πολιτικών τάσεων. (Για παράδειγμα, θα μπορούσε να υποτεθεί, στην προηγούμενη μέτρηση της ίδιας εταιρείας -όταν η σήμερα αγωνιωδώς διακινούμενη ως το πιθανότερο σενάριο από τη ΝΔ αυτοδυναμία δεν ήταν προτεραιότητα του μεγάρου Μαξίμου- θα είχε όφελος η ΝΔ αν εμφανιζόταν ενισχυμένο το ΜεΡΑ25 για να μένει ο ΣΥΡΙΖΑ σε χαμηλότερα επίπεδα, ενώ σήμερα με προτεραιότητα του μεγάρου Μαξίμου την πιθανολόγηση της αυτοδυναμίας Κυριάκου Μητσοτάκη σε δεύτερες εκλογές, με το ΜεΡΑ25 εκτός βουλής μειώνεται το ποσοστό που με βάση τον εκλογικό νόμο πρέπει να «πιάσει» η ΝΔ για κατακτήσει την αυτοδυναμία)
Βεβαίως, κατ’ αρχάς δεν υπάρχει κάτι το δημοσκοπικά τερατώδες, αλλά ασφαλώς πρόκειται για μια δημοσκοπική παραδοξότητα. Μάλιστα, οι αυξομειώσεις του κόμματος αυτού στις μετρήσεις, που στην τελευταία μέτρηση αγγίζουν το 25% της συνολικά καταγραφόμενης επιρροής του κόμματος σε πρόθεση ψήφου, είναι σε αφύσικα υψηλά επίπεδα σε σχέση με τη συνολική επιρροή του κόμματος. Για να γίνει κατανοητό το αφύσικο του πράγματος, στα δύο μεγαλύτερα κόμματα οι διαφοροποιήσεις των καταγραφών σε σύγκριση με την προηγούμενη μέτρηση της ίδιας εταιρείας είναι αύξηση κατά 0,3 επί % για τη ΝΔ και 0,5 επί % για τον ΣΥΡΙΖΑ. Δηλαδή, στη ΝΔ η καταγραφόμενη μεταβολή είναι της τάξης του 1% επί της συνολικής πολιτικής επιρροής του κόμματος και στον ΣΥΡΙΖΑ η μεταβολή είναι της τάξης του 2% επί της συνολικής πολιτικής επιρροής του κόμματος. Καμιά σχέση με τη μεταβολή κατά 25% της συνολικής πολιτικής επιρροής που καταγράφεται για το ΜεΡΑ25.
Επίσης εδώ υπάρχει και ένα ακόμη ενδιαφέρον σημείο: Η κάθετη πτώση που αποδίδεται στο ΜεΡΑ25 το προσγειώνει σε ποσοστό απόστασης από το όριο του 3% για να μπει στη βουλή, υψηλότερο του στατιστικού σφάλματος, υπό τη σκέψη ότι έτσι η επόμενη βουλή θα είναι πεντακομματική και θα είναι ευκολότερο στις δεύτερες εκλογές για το πρώτο κόμμα (που ο Κυριάκος Μητσοτάκης διατείνεται πως θα είναι η ΝΔ) να κάνει αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Σημείο δεύτερο: Αίφνης, με τη δημοσιοποίηση των ευρημάτων της ίδιας δημοσκόπησης εγκαθιδρύθηκε στη δημόσια συζήτηση ο όρος «κυβέρνηση ηττημένων». Με τον όρο αυτό περιγράφεται η οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση θα μπορούσε τυχόν να σχηματιστεί, χωρίς τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ακόμη και από τις πρώτες εκλογές.
Μόνον που εδώ διαπράττεται ένα τεράστιο ατόπημα πολιτικής λογικής. Ποιό; Ότι από τις πρώτες κιόλας εκλογές είναι δυνατό να σχηματιστεί κυβέρνηση συνεργασίας σε πληθώρα συνδυασμών μεταξύ των κομμάτων. Ιδίως μετά από δηλώσεις του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ ότι προτίθεται να συνεργαστεί μετεκλογικά με τη ΝΔ, πώς παραμερίζεται έτσι με εξαιρετική ελαφρότητα η προοπτική σχηματισμού κυβέρνησης από τις πρώτες κάλπες; Πώς και με ποιά πολιτική λογική και δικαίωμα μια εταιρεία δημοσκόπησης προεξοφλεί πολιτικές εξελίξεις; Αυτή είναι η δουλειά της; Και γιατί και με ποιανού την άδεια μια μέτρηση του συσχετισμού των κομματικών δυνάμεων, αντί να περιορίζεται σ’ αυτό που είναι εντεταλμένη να κάνει, εκτείνεται σε πολιτικές σεναριολογίες, που όλως τυχαίως ευνοούν τα αφηγήματα που προσπαθεί να προαγάγει ο Κυριάκος Μητσοτάκης;
Σε κάθε περίπτωση καλο είναι η χώρα να αποφύγει να εμπλακεί σε δεύτερες εκλογές. Τα κόμματα, οφείλουν αυτό να το λάβουν σοβαρά υπόψη τους και να διαμορφώσουν με δεδομένο το εκλογικό αποτέλεσμα που θα έχει προηγηθεί τη στάση τους στο ζήτημα των συνεργασιών. Η άρνηση ενός κόμματος, έστω του πρώτου που ας υποτεθεί πως θα είναι η ΝΔ, να εξετάσει την πιθανότητα να σχηματιστεί κυβέρνηση, ώστε να αποφευχθούν οι βλαπτικές για τα συμφέροντα της χώρας δεύτερες εκλογές, μόνο και μόνο για να μην πιεστεί να προσέλθει σε διαλογο με άλλα κόμματα ο Κυριάκος Μητσοτάκης, δεν θα αξιολογηθεί αρνητικά από τους εκλογείς στη δεύτερη κάλπη; Και πώς αυτή η δυσαρέσκεια θα καταγραφεί στην ίδια αυτή δεύτερη κάλπη; Το μέτρησε αυτό η εταιρεία; Αν ναι, τί βρήκε; Αν όχι, πως μπορεί η ίδια εταιρεία να σεναριολογεί δημοσκοπικά επί δεδομένων που μπορούν να θεωρούνται ανασφαλή; Τί δημοσκοπικές ανοησίες είναι αυτές;
Σημείο τρίτο: Σε κάθε περίπτωση έμπειροι πολιτικοί αναλυτές και αξιόπιστοι δημοσκόποι αναφέρουν ότι προβλεπτικές μετρήσεις σχετικά με δεύτερες εκλογές στη συγκεκριμένη περίπτωση θεωρούνται επισφαλέστατες, διότι είναι πρακτικά αδύνατο να διενεργηθούν σοβαρές μετρήσεις επί του μεταβαλλόμενου πολιτικού σκηνικού που θα αναφυεί μετά από τις πρώτες εκλογές και θα διαμορφωθεί (κινούμενο άγνωστο προς ποιά κατεύθυνση) σε συνάρτηση ακριβώς με αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα, που θα το μάθουμε μόνο αφού ανοίξουν οι κάλπες και σε καμιά περίπτωση δεν το γνωρίζουμε από πριν.
Η συγκεκριμένη περίπτωση προβλέψεων για δεύτερες εκλογές στην Ελλάδα καμιά αναλογία δεν έχει μεθοδολογικά και σε επίπεδο πολιτικής αναλυτικής πρόβλεψης, με εκλογές προβλεπόμενων δύο γύρων (π.χ.οι πρόσφατες κυπριακές προεδρικές εκλογές). Μια από τις απόλυτες επεξηγήσεις του γιατί δεν υπάρχει καμιά αναλογία μεταξύ δεύτερων γενικών εκλογών στην Ελλάδα με τις (για παράδειγμα, προεδρικές εκλογές δύο γύρων) είναι ότι σε δεύτερες γενικές εκλογές επανακαταγράφεται ξανά το ποσοστό όλων των κομμάτων, ενώ σε εκλογές προγραμματισμένων δύο γύρων οι δημοσκοπήσεις μετρούν την πρόθεση ψήφου μόνο για δύο ή το πολύ 3 υποψηφίους. Δηλαδή, στην πρώτη περίπτωση δεν αλλάζει το μετρούμενο εκλογικό υποκείμενο, ενώ στη δεύτερη αλλάζει άρδην.
Για να κατανοηθεί πλήρως η ασυμβατότητα των δύο περιπτώσεων μετρήσεων πρόθεσης ψήφου, η ίδια η εταιρεία που μας απασχολεί στη δημοσκόπησή της στις πρώτες κάλπες έθεσε στους ερωτώμενους το ερώτημα: «Στις ερχόμενες βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν με απλή αναλογική, ποιό κόμμα θα ψηφίζατε;». Το ερώτημα για τις δεύτερες εκλογές είχε μετατραπεί από την ίδια εταιρεία σε: «Αν από τις εκλογές δεν προκύψει δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης και πάμε σε δεύτερες εκλογές, ποιό κόμμα είναι πιο πιθανό να ψηφίζατε;».
Μήπως είναι τώρα σαφές ότι στην πρώτη περίπτωση η εταιρεία μετράει πρόθεση ψήφου, ενώ στη δεύτερη εκτιμά εκλογική επιρροή και δεν είναι πρόθεση ψήφου; Είναι μεθοδολογικά σωστό αυτό;
Και γιατί στην ερώτηση για τις πρώτες εκλογές γίνεται λόγος για το εκλογικό σύστημα, ως βασικό στοιχείο για να σχηματίσει ο κάθε ερωτώμενος εικόνα του αντικειμένου που διερευνάται, ενώ στην ερώτηση για τις δεύτερες εκλογές δεν αναφέρεται το εκλογικό σύστημα (ενισχυμένη αναλογική); Μήπως με τον τρόπο αυτό, φορτίζεται τεχνηέντως με αρνητικό φορτίο η απλή αναλογική ως το αίτιο της περιπέτειας των δεύτερων εκλογών; Κάτι που όμως δεν είναι απρόσωπο πολιτικό δεδομένο του σκηνικού, αλλά αφορά στις συγκεκριμένες αποφάσεις κομματικών ηγεσιών, που ενώ ενδεχομένως θα μπορούσαν να σχηματίσουν από τις πρώτες εκλογές κυβέρνηση, το αποφεύγουν για να μην αναγκαστούν να συναινέσουν σε συνεργασίες (π.χ. να συναινέσουν στην ανάγκη σοβαρής διερεύνησης από την επόμενη βουλή του άγους των παρακολουθήσεων, υπό το βάρος του ότι εάν τυχόν προκηρυχτούν αμέσως δεύτερες εκλογές παραγράφονται τυχόν εγκλήματα που διεπράχθησαν στο πλαίσιο αυτού του άγους);
Και τί σημαίνει το ερώτημα «εάν δεν προκύψει δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης»; Δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης μετά τις πρώτες εκλογές ασφαλέστατα υπάρχει! Επιλογή, και όχι «αδυναμία», θα είναι να μη σχηματιστεί κυβερνηση. Και επιλογή διακηρυγμένη επισήμως μόνο από τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι ότι δεν θα κάνει κυβέρνηση συνεργασίας μετά από την κάλπη της απλής αναλογικής. Και μόνον ο Κυριάκος Μητσοτάκης «καίγεται» να μη σχηματιστεί με κάθε δυνατό μέσο κυβέρνηση μετά από τις πρώτες εκλογές, επειδή γνωρίζει ότι έτσι παραγράφονται εγκλήματα που τυχόν διέπραξε με τις παρακολουθήσεις από κρατικές υπηρεσίες, υπό τον απόλυτο, πλήρη και αποκλειστικό έλεγχό του. Αντίθετα, όλα τα υπόλοιπα κόμματα, δηλαδή εκείνα που με βάση τη δημοσκόπηση της ίδιας εταιρείας αθροίζουν στις πρώτες εκλογές ποσοστό πρόθεσης ψήφου (και όχι εκλογικής επιρροής) που υπερβαίνει το 65%, το καθένα για τους δικούς του λόγους, μάλλον προτιμούν σχηματισμό κυβέρνησης από τις πρώτες εκλογές. Και όλα συμφωνούν και καταγγέλλουν για συγκάλυψη τη ΝΔ στι θέμα των παρακολουθήσεων.
Όπως και νά ‘ναι, με τέτοια αναλυτικά και ερευνητικά άλματα, πώς μπορεί να προκύπτει ως αποτέλεσμα της δημοσκόπησης αυτής με όρους προβαλλόμενης πολιτικής βεβαιότητας ότι δεν θα σχηματιστεί κυβέρνηση μετά τις πρώτες εκλογές; Αν τυχόν όλα τα υπόλοιπα κόμματα της βουλής πλην του Κυριάκου Μητσοτάκη συμφωνήσουν σε σχηματισμό κυβέρνησης ειδικού σκοπού, με μόνο σημείο συμφωνίας να κινηθούν οι αναγκαίες διαδικασίες για να μην παραγραφούν για πολιτικά πρόσωπα τα τυχόν εγκλήματα του άγους των παρακολουθήσεων, τότε τί θα γίνει; Με εξαίρεση τον Κυριάκο Μητσοτάκη που ποτέ δεν θα συναινούσε σε κάτι τέτοιο, τα υπόλοιπα κόμματα (αλλα και δυνάμεις μέσα στη ΝΔ) πώς προεξοφλάται ότι δεν θα συνεννοηθούν μετά απ’ όσα έχουν λάβει χώρα με τη προφανή απόπειρα συγκάλυψης του σκανδάλου των υποκλοπών;
Ακόμη, στο ενδεχόμενο που δεν θα σχηματιστεί κυβέρνηση μετά από δεύτερες εκλογές, γιατί η εταιρεία απέφυγε να διερευνήσει τη στάση των εκλογών σε τυχόν τρίτες εκλογές; Αν η εταιρεία γνωρίζει τον τρόπο να μετρήσει αξιόπιστα τις δεύτερες εκλογές, γιατί δεν εφαρμόζει την ίδια μέθοδο για να μετρήσει και τις τρίτες;
Φυσικά μια εταιρεία δημοσκοπήσεων μπορεί να μετρά ό,τι «γουστάρει». Περί αξιοπιστίας της όποιας μέτρησης διενεργεί, όμως, εδώ ο λόγος!
Σημείο τέταρτο: (Φτάσαμε στα πολύ συγκεκριμένα). Η περί ης ο λόγος εταιρεία καταλήγει στα ευρήματά της σχετικά με τον σχηματισμό κυβέρνησης μετά από τις δεύτερες εκλογές με την εξής σημείωση: H κατανομή των εδρών έγινε μετά από μια προσέγγιση της εκτίμησης ψήφου , με την αναγωγή των αναποφασίστων με βάση τα ποσοστά που συγκεντρώνουν τα κόμματα επί αυτών που απαντούν, λαμβάνοντας υπόψη και το άθροισμα των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής.
Τί μας λέει εδώ ο ποιητής; Μας λέει ότι καταλήγει σε συμπεράσματα με βάση την «προσέγγιση» μιας «εκτίμησης»! Πρόκειται δηλαδή για μνημείο πολιτικών αβεβαιοτήτων, τα οποία όμως μεταμφιέζονται σε ασφαλείς «δημοσκοπικές προβλέψεις». Ασφαλώς αυτά είναι αστειότητες για να ληφθούν σοβαρά υπόψη.
Σημείο πέμπτο: Αλλά και στα ίδια τα συμπεράσματά της η εταιρεία προβαίνει σε περίεργες διαπιστώσεις. Από τις πρώτες στις δεύτερες εκλογές οι «αναποφάσιστοι» από το 10,2% των ερωτηθέντων περιορίζονται στο 9% των ερωτηθέντων. Έτσι τους «μετράει» η εταιρεία. Mε βάση αυτά τα νούμερα η εταιρεία στις πρώτες και τις δεύτερες εκλογές κάνει τις περίφημες «αναγωγές», όπως η ίδια αναφέρει όπως ανέφερα πιο πάνω, ανάγοντας τους αναποφάσιστους «…με βάση τα ποσοστά που συγκεντρώνουν τα κόμματα επί αυτών που απαντούν». Μας λέει, δηλαδή, τί προβλέπει ως τελικό αποτέλεσμα της κάλπης.
Αλήθεια, έτσι όπως λέει η εταιρεία γίνονται οι αναγωγές; Δεν λαμβάνεται, για παράδειγμα, υπόψη στις αναγωγές η δηλούμενη από τους ίδιους τους αναποφάσιστους κομματική προέλευσή τους; Ούτε λαμβάνεται υπόψη η τωρινή σχεση των αναποφάσιστων με τα κόμματα από τα οποία προέρχονται; Μόνο μια μαθηματική πράξη γίνεται που κατανέμει τους αναποφάσιστους μεταξύ των κομμάτων σύμφωνα με το τί καταγραφεί η καταγραφή της πρόθεσης ψήφου; Τί γνώμη έχει επ’ αυτού η ESOMAR, δηλαδή ο φορέας των εταιρειών δημοσκοπήσεων;
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, κοντεύω να ξεχάσω ό,τι ξέρω από 50 χρόνια ενασχόλησης με την πολιτική. Ακόμη κι αυτά θέλει να παραχαράξει ο Κυριάκος Μητσοτάκης συνεπικουρούμενος από όργανά του. Θα το καταφέρει;
